مقدمه
فرايند«سبز» در معماري فرايند جديدي نيست . اين فرايند از هنگامي كه مردم برای اولين بار غاري رو به جنوب را از لحاظ دمايي مناسب تر از غار رو به شمال يافتند وجود داشته است. موضوع جديد درك اين مطلب است كه فرايند سبز براي محيط هاي مصنوع و ساخته انسان بهترين فرايند براي طراحي است و تمام منابع وارده به ساختمان ، مصالح آن ، سوختن يا اشياء مورد استفاده كاربران نيازمند درگيري يك معماري پايدار براي توليد هستند. فرايند سبز چنين مطرح مي شود. كه تمام موضوعات وابسته به يكديگر هستند و هر تصميم گيري بايد از تمام جنبه هاي آن بررسي شود. در واقع اصول معماري سبز و توسعه پايدار به قرار زير است: .

1. حفاظت از انرژي
2. كار با اقليم
3. كاهش استفاده از منابع جديد
4. احترام به كاربران
5. احترام به سايت
6. كل گرائي
در اين مقاله به بررسي نمونه موردي از طراحي توسعه پايدار و معماري اكولوژيكي (سبز) مي پردازيم.Diagonal mar park پاركي است كه در سپتامبر 2002 شروع به كار كرد و بر پايه اصول معماري سبز است.
در اين مقاله سعي براين است كه به اين نتيجه برسيم كه آيا اصول معماري سبز در اين پارك به خوبي اجرا شده و اگر اجرا شده در چه مواردي استفاده شده و آيا اين پارك سازگار با فرهنگ و محيطي كه مردم در آن زندگي مي كنند طراحي شده يا خير

دلایل شکل گیری پارک
به دليل برگزار شدن بازي هاي المپيك 1992 در اسپانيا تصميم گرفتند اسكله بارسلونا را مرمت كنند و توسعه دوباره دهند و پروژه چند منظوري 900 ميليون دلاري در سال 1997 آغاز شد (يك فضاي عمومي اصلي با طرح توسعه 10 ساله). سومين پارك بزرگ در بارسلونا بعد از پارك گوئل و پارك ولاسيوتادلا پارك Diagonal mar park است که در پشت ساختمانهاي صنعتي منکوب شده و خط راه آهنی در كنار سواحل درياي مديترانه است واقع شده است.
تصویر شماره ی1:
عکس سایت را قبل از طراحی نشان می دهد که شامل ساختمان های صنعتی و خطوط راه آهن کنار دریای مدیترانه است.

اين سايت اولين ميدان فرهنگي است كه در سال 2002 بدست گرفته شد و با مناظراتي موضوع نمايشگاهها و فستيوالهاي هنر قرار گرفت.به وسيله ميزباني المپيك اين پارك به بارسلونا يك شانس براي باز زنده سازي قسمتهاي فرسوده از زير بناي شهر داد.


تصویر شماره ی2: دیدی از بالا به سایت بعد ار پاکسازی و قبل از اینکه ساخت وساز شروع شود.

نيمي از 84 طرح توسعه چند منظوره را به فضاي بار اختصاص دارند كه شامل 34 پارك Diagonal mar park است كه در سپتامبر 2002 افتتاح شد .این توسعه به علاوه ی گسترش Diagonal Avenida و قرار گيري يك دسترسي مستقيم از محوطه هاي مجاور به درياي مديترانه توسعه 5 پروژه مسكوني است که 1400 واحد در 15 ساختمان ،

سه هتل با 950 اتاق ، برجهاي اداري كه جمعا 3202،613 و يك مركز خرده فروشي كه بيش از يك ميليون مساحت دارد را شامل مي شود. .

تصویر شماره ی3: قرارگیری برج های قد برافراشته به جای ساختمان های مخروبه ی صنعتی


ايده طراحي:

تصویر شماره ی4: روند طراحی

ايده اين طراحي، ارتباط محوطه با صدها هزار ساكنين آن با درياي مديترانه به وسيله اين پارك بوده . پارك Diagonal mar park به عنوان يك دروازه روبه درياي براي بازديد كنندگان و محلیان مورد استفاده قرار مي گيرد. اين پارك يك پارك شهري تيپيكال با درختان و چمنهاي تازه و گلهاي رنگين نيست. معمار اين پارك آن را به عنوان يك فضای باز كه عملكرد ميدان دارد طراحي كرده و يك دروازه بين درياي مديترانه و شهر است. ديدگاه اين است كه در واقع اين پارك مانند درختي است که در كنار درياي مديترانه روييده و شاخه هاي آن منشعب شده به سمت شبكه شطرنجي شهر است . تنه درخت به طور مستقيم از ميان پارك مي گذرد و به وسيله پل عابر پياده كه از Ronad litoral عبور مي كند به دريا متصل مي شود.
شاخ هاي آن يك سري مسيرهاي پياده روي و حاشيه تفريحي است كه با مسيرهاي منحني، پارك را به قسمتهاي متفاوت و مجزا تقسيم كرده.


اين پارك مانند درختي است که در كنار درياي مديترانه روييده و شاخه هاي آن منشعب شده به سمت شبكه شطرنجي شهر است . تنه درخت به طور مستقيم از ميان پارك مي گذرد





تحليل پارك
-کاربری ها و المان به کار رفته در پارک:
اين پارك شامل زمينهاي بازي، يك آبشار ، نواحي سايه گير براي نشستن، كاربري هاي ورزشي و كافي شاپ رو باز، آب نماها ،آبفشان ها ونظرگاه هایی كه در اطراف يك درياچه بزرگ گرد هم آمده اند می باشد و به وسيله مسيري به دريا منتهي مي شوند و از ديد پلاني مانند يك فرش انتزاعي ديده ميشود.

تصویر شماره ی 7: آب نماها ،آبفشان ها در اطراف يك درياچه بزرگ گرد هم آمده اند .


تصویر شماره ی8: پلان از دید بالا همانند فرشی انتزاعی می ماند.

اين پارك شامل سه درياچه، راه عابر پياده سايه انداز که به وسيله پرگولاهايي به ارتفاع 12m سايه اندازی می کنند ، مسير اسكيت و دوچرخه ، سه محوطه بازي كودكان ، ناحيه پياده روي سگ ها ،آمفي تئاتری كه ميزبان 3200 نفر است و توانايي پذيرش كنفرانسهاي بزرگ در جنوب اروپا را دارد شامل مي شود. اين پارك با هتل ، خرده فروشي، خانه هاي مسكوني و ادارات كه 15 بلوك شهري را به طور يكسان پوشش مي دهد تركيب شده است .
ناحيه وسيع بازسازي شده كه به ميزهاي پينگ پنگ ،حياطهاي بسكتبال و ميدان فوتبال اختصاص يافته فرصت زيادي را براي رشد ورزشكاران تازه كار فراهم مي كند و ميدان جنگي است براي تيم هاي كهنه كار.
بچه ها محوطه بازي خوبي دارند . براي سنين زير 6 سال تاب ها، سرسره ها براي سرخوردن و وسايل موسيقي وجود دارد كه همه آنها از مصالح طبيعي كه با گياهان رنگين پارك تركيب شده ساخته شده اند. .

معماري اكولوژي و توسعه پايدار
اكولوژي نقش موثر و مفيدي را در طراحي پارك ايفا مي كند. در حقيقت Diagonal mar park نتيجه اولين توافق پايدار بخش خصوصي و دولتي در اسپانيا بین Hines و شهرداري بارسلونا است. Hines گروهي را مامور به تهيه گزارشي از پايداري محيط در انگلستان و كاتالان در اسپانيا کرد. اين گزارش اهداف توسعه پايدار مانند تعادل انساني و منابع طبيعي ،احترام به سیستمهای طبیعی مستقل، احترام به تنوع فرهنگی و زیستی ،بالا بردن تساوی حقوق اجتماعی و توسعه ی اقتصادی ،تعادل بین نیازهای بلند مدت و کوتاه مدت و نگهداری از منابع طبیعی به منظور استفاده در طراحی پارک را بیان می کند.
در حالي كه كيفيتهاي معماري و زيبايي شناسانه Diagonal mar park مورد منازعه قرار گرفته و با وجود كمي شك و ترديد در استفاده از طبيعت و به جريان انداختن منابع طبيعي در اين پارك ، ازدواج بين مصالح و تكنولوژي مدرن را مي بينيم كه پارك را به عنوان يك نمونه عالي از توسعه پايدار معرفي مي كند. .
مواردی از توسعه ی پایدار که در پارک به کار رفته به قرار زیر می باشد:
- براي مقابله با باد ملايمي كه از سمت دريا مي آيد و تبديل به تونل باد مي شود نخلهاي بزرگ آفريقايي را در ورودي پارك قرار دارند كه باد را مي شكند و از نيروي كشساني كمي كه در پارك وجود دارد محافظت مي كند.

- بسياري از مكانهاي سايت كه سابق به عنوان محلهاي دفع زباله بوده، در حال حاضر، كمك به به وجود آوردن نماها و تپه هاي مصنوعي مي كند كه به پارك حس پايداري و جنبش و تحرك مي دهد.
- مسيرها از مصالح متخلخل ساخته شده اند فرسایش در اثر سيلابها و احتياجات به آبياري مجدد را به حداقل مي رساند

- استفاده طبيعي از گونه گياهان مقاوم مانند درخت كتان مديترانه اي و درخت اوكاليپتوس و دو درخت ديگري به نام

- اصول توسعه پايدار دور برجهاي مسكوني كه پيرامون برج مستقرند هم به كار گرفته شده است. اين برجها طوري مستقر شده اند كه باعث بهينه سازي نور خورشيد در طول زمستان و سيركولاسيون هوا در طول تابستان مي شوند. و به كاهش و صرف انرژي كمك مي كند. برج هاي شامل سيستم جمع آوري آب باران براي آبياري باغها و تابلوي خورشيدي براي گرمايش استخرها است. .


نتايجي كه اهداف توسعه پايدار در طراحي پارك دنبال مي كند به شرح زير است:
• سنگفرشهاي متخلخلي كه باعث به حداقل رساندن فرسایش سيلاب ها مي شوند.
• استفاده از گياهان بومي خاص با آبياري كم و كاربري ضد آفت.
• آب نماهاي زمانبندي شده و آبفشانهاي كوچكتري كه در يك فشار كمتري آب را پودر مي كنند .
• سيستم آبياري كه آب را از درياچه پارك تامين مي كند.
• قرارگيري نواحي مرطوب در اطراف درياچه براي تصفيه سيلابها.
• درياچه 2متر پائين تر از سطح آب قرار دارد تا آبهای سطحی منبع تغذیه ی آب دریاچه شود
• کناره درياچه با سطح رويي خاك محافظت مي شود
• خاك بازيافت شده از مصالح حفاري كه دوباره در توسعه Diagonal mar park استفاده شده است.
• هرس چمن و ديگر محصولات گياهي كشاورزي با هم آميخته خواهد شد.

نتیجه
در واقع این پارک در چارچوب سبک شاخص و خاصی نیست ، و به بهره گیری از سبک های گذشته می پردازد. اغلب مؤلفه های این پارک را مؤلفه های خاصی شکل می دهد. زمینه گرایی و توسعه پایدار رویکرد هایی است که بر این پارک حاکم است. فرم نقش اساسی در این پارک بازی نمی کند، در واقع این پارک به روش رویکرد گرایانه طراحی شده است.
یکی از منابع روش رویکرد گرایانه توسعه پایدار است. اکولوژی نقش مؤثر و مفیدی در این پارک ایفا می کند.
اهداف توسعه پایدار مانند تعادل منابع انسانی و طبیعی ، حفاظت از انرژی ، کاهش استفاده از منابع جدید در این پارک مد نظر قرار گرفته است.
ما در این پارک شاهد تلفیق کاربری ها با فضای ساخته شده هستیم.اجزای این پارک که شامل مراکز اداری و تجاری و برجهای مسکونی ایست چنان با پارک تلفیق شده اندکه گویی این پارک محوطه سازی است برای برج ها.
پارک جدا از مجتمع مسکونی و مراکز اداری تجاری طراحی نشده ، اما در کل این پارک در مواردی به خوبی جوابگوی نیازهای مردم نیست و با شکست روبروست. همخوانی پارک با محیطی که مردم در آن زندگی می کنند رعایت نشده است.فرهنگ و اجتماع این سرزمین در این پارک مورد بی توجهی واقع شده است .
این پارک به علت مجلل بودن و زندگی اشرافی که بر مردم تحمیل می کند مورد انتقاد قرار گرفته است. ما در این پارک به حس وحدت نمی رسیم و این امر باعث پراکندگی کاربران آن مکان می شود اين يك دستاوردي است كه انرژي و پول زيادي برايش صرف شده و هيچ فضايي كه پتانسيلي كه يك زندگي را در خود شكل دهد و يا به سادگي انرژي زيادي را جذب كند ندارد.
. چيزي كه بسيار آشكار و مايه تاسف است ، اين است كه اين توسعه و فضاهاي باز فراوان آن اغلب كاملا بي مكان ان

منابع:

 

10. برندا و روبرت ویل/ اصول معماری سبز

آیه آذرباشی/ دانشجوی رشته معماری منظر دانشگاه تهران / مقطع کارشناسی ارشد /. ورودی 86 / استاد راهنما :جناب آقای دکتر منصوری / نشریه اینترنتی معماری منظر